Spuitkunst
Een Spaanse camping aan de Costa Verde heeft zijn eigen dynamiek. In Zarautz zitten we haring aan haring geschakeld op een camping pal aan de tolweg. De campingbaas, druk gesticulerend, loodst onze caravan behendig de heuvels op en wijst ons een minimale plek tussen twee andere caravans. We kunnen nog net een luifel opzetten en het kleine tentje voor de jongens. Veel campers, caravans maar ook Spaanse jongeren en surfers brengen hier een aantal nachten door waarna ze weer verder trekken naar de westkust. De camping is vol lawaai, ronkende motors, drukpratende Spanjaarden, huilende en schreeuwende kinderen, op afstand bestuurbare auto’s, blaffende honden en lallende jongeren ’s avonds laat. Gelukkig hebben we oordoppen bij ons. De enige reden dat we hier zijn neergestreken is de korte afstand tot Bilbao. Vandaag brengen we een bezoek aan het beroemdeGuggenheim museum. Het museum met de Spin van Louise Bourgeois getiteld Maman. Eindelijk zie ik dit beeld in werkelijkheid.
Jammergenoeg vanaf de kade aan de overkant.
De spin is zo groot dat de mensen met gemak onder het lijf en de poten doorlopen. Er schijnt een mandje met eieren onder haar lijf te hangen maar dat zie ik niet van deze afstand. Bourgeois heeft tot op hoge leeftijd gewerkt als kunstenaar en beeldhouwster. De bezetenheid om werk te maken kwam voort uit frustratie vanwege het overspel van haar vader met haar gouvernante. 'Ik haat die vrouw' heeft ze wel eens gezegd. Pas rond haar zeventigste brak zij door als kunstenaar. Deze zomer overleed zij op 98-jarige leeftijd.
In het overigens prachtige museum zijn twee lopende tentoonstellingen van Robert Rauschenberg en Anish Kapoor. Rauschenberg werkt net als ik met vondsten, vooral uit de industrie. Zijn laatste serie werken getiteld Gluts is op de derde etage van het Guggenheim ten toon gesteld. Hij is geboeid door recycling en geeft gevonden plaatstaal, zink en ijzer een tweede leven als kunstwerk door verschillende vondsten met elkaar te combineren tot een beeld. Bijvoorbeeld een STOP-bord of een oude luxaflex gecombineerd met een touw en een roestige trap. Hij verandert niets aan de materialen maar door de combinatie van vondsten, schept hij een nieuw beeld. Zoals het oude aanrechtblad met twee spoelbakken wat mij opeens twee grote ogen lijken met een rode tuinslang als lange neus. Een vreemd masker van metaal kijkt me aan vanaf de hagelwitte museumwand. Stiekem maak ik foto’s. Elke keer komt er weer een Spaanse bewaker op me aflopen en kijk ik onschuldig alsof ik de eerste foto maak.
Anish Kapoor maakt spannende installaties waarbij vorm en materiaal uitgangspunt zijn. Zo heeft hij een zaalvullende installatie van rode wax in een grote ronde cirkel gecombineerd met een metalen hefboom. Het lijkt alsof de rode wax door de hefboom op een draaischijf naar buiten wordt geperst alwaar dikke klonten ontstaan. Jelle kan het niet laten er even met zijn vinger in te peuren. Het is zachter dan kaarsvet. De bewaker komt direct met een doos tissues aanlopen en schudt bestraffend met haar strenge hoofd. Blijkbaar gebeurt dit vaker. Ik had ook wel even willen voelen maar durf nu niet meer. Kapoor speelt hier met de verbeelding van de kijker. Wat door een machine gemaakt lijkt te zijn, is door hem met de hand neergelegd.
In een volgende zaal is het precies andersom. Ook hier is dieprode wax zijn materiaal. De halve zaal is gevuld met pallets van tonnetjes rode wax. De tonnetjes passen in een kanon dat klaar staat. Het kanon schiet de waxpatronen af in de hoek tegen de witte museummuren. Hele klodders zijn al tegen de muren gekwakt en ook de grond ligt bezaaid met wax en rode vloeistof. De associatie met bloed, oorlog, leven en dood ligt voor de hand. Behalve het kanon, staat er ook nog een compressor en een lege stoel. Er loopt een snoer over de grond. Waarvoor zou dat zijn? Onze vraag wordt bijna meteen beantwoord als een man in grijze overall de zaal binnen komt lopen. Hij stapt over het hekje van de installatie en zet de compressor aan. Hij pakt een ton rode wax en propt deze in het kanon. Hij duwt de boel goed aan met een soort spatel. Dan sluit hij het kanon af. Vervolgens neemt hij plaats op de stoel. Hij zit en wacht. Het publiek stroomt toe en de spanning stijgt. Wat gaat er gebeuren? Is het allemaal een grote act of gaat dat kanon echt af? Na enige minuten komt de man in beweging en Beer fluistert: ‘Het apparaat bouwt nog steeds druk op.’ De man loopt kalm en waardig naar het kanon. Hij gaat er naast staan en wacht nog even. Dan plotseling grijpt hij de hendel en duwt deze met alle kracht naar beneden. Een enorme knal vult de museumzaal. Het rode waxpatroon schiet op volle kracht in de hoek van de zaal en blijft daar aan de muur hangen als een dikke puist. De man loopt kalm weg alsof er niets gebeurd is. Wij bekomen van de schrik en blijven gefascineerd kijken naar de rode puist. Minutenlang. Dan komt de wax in beweging en druipt langzaam naar beneden. De klont valt op de vloer bij de rest van de rode massa. Voldaan lopen we de zaal uit. Jammer dat de kinderen hier niet bij waren, die denken nog steeds dat musea saai zijn en zitten op de begane grond achter een computer op hyves.
Werken van Anish Kapoor (ook grote fascinerende pigmentwerken waar je in verdwijnt) zijn nog te zien t/m 12 oktober, Robert Rauschenberg Gluts, te zien t/m 12 september, Guggenheim Museum Bilbao.