Steeds meer oude fraaie gebouwen krijgen tegenwoordig een herbestemming. Zo werk ik zelf in een voormalig NS-gebouw aan het Utrechtse spoor met andere kunstenaars en creatieven. Maar wat te denken van een gevangenis met 116 cellen? Kunstliefde is de uitdaging aangegaan en heeft deze plek geannexeerd voor een unieke tentoonstelling 'Onder controle' van Utrecht Down Under. Kunstenaars reageren met hun werk op het thema 'controle'. Er zijn installaties, performances, videowerken, tekeningen, beelden en enkele schilderijen te zien. Het is fascinerend om door dit pand met deze bijzondere geschiedenis te dwalen. Een beetje creepy ook. De afgesloten en kleine celblokken geven je vanzelf een gevoel van beklemming. Je ziet de kleine wc's van rvs in de hoek van de ruimte. Ze zien er vies uit. Op sommige muren staan de aftelstreepjes met balpen nog op de muur. In een andere ruimte lees ik de teksten van gevangenen 'Ik ben eruit, nu zit jij hier'. Die entourage geeft de hele tentoonstelling een macaber tintje. Er valt weinig te lachen maar veel te ontdekken in dit rijksmonument waar ooit Herman Brood en Simon Vinkenoog nog opgesloten hebben gezeten.
Een paar kunstenaars licht ik eruit om het gevarieerde aanbod te tonen. Het thema controle biedt volop inspiratie en aanknopingspunten voor kunstenaars.

Robbie Cornelissen - een imposant grote tekening van een isoleerbed met riemen vult een van de muren in een open ruimte. De tekening van een executiekamer of isoleercel zuigt je naar binnen in een kale ruimte van leegheid en angst. In zijn tekeningen gaat het altijd over de grens tussen binnen- en buitenwereld. Het thema 'opgeslotenheid' is voelbaar tot in je nekharen.

Emmy Beenken - de stippenwerken van deze schilder irriteren me in eerste instantie een beetje. Pas bij nadere bestudering vind ik ze interessant om te zien. Beenken toont in haar stippen de elementaire deeltjes waaruit het universum en wijzelf bestaan. Ze drukt de olieverf door een mal waardoor er kleine, ronde stipjes over elkaar heen ontstaan in een ritmisch patroon. Een vaste ordening waar toch soms kleine oneffenheden in zijn te ontdekken.

Zeno van den Broek - ooit winnaar van de Kunstliefdeprijs laat ons geluiden horen die kenmerkend zijn voor het instituut gevangenis en de gevangenisarchitectuur. Ik hoor harde geluiden van staal, klappende deuren en dreunende geluiden. Helemaal niet prettig. Een gevangene zal veel horen wat niet prettig is maar waaraan hij niet kan ontsnappen. Gelukkig kan ik de cel bijtijds verlaten.

Elaine Vis - een bijzondere installatie die je gelijk ziet bij binnenkomst. Een tank met een fallusachtige loopschacht staat gericht op het binnenkomende publiek. Alleen dit oorlogstuig is gemaakt van zachte materialen en uitgevoerd in zachtroze tinten. Aan de achterkant is het door de materialenmix van panty's en satijn zelfs sexy om te zien. Het doet denken aan boudoirs, vrouwelijkheid, zachtheid. Misschien zelfs hoerig. Het materiaal geeft het werk een hele andere dimensie. Een tweede werk in een van de cellen met pvc-buizen laat heel visueel de controle in de celblokken zien.

Couzijn van Leeuwen - verweeft de huidstructuur van fruit en groente tot insectachtigen. Door een speciaal proces van droging evolueert de leerachtige huid van een meloen of sinaasappel tot een dier doordat de kunstenaar de schillen in bepaalde vormen componeert en controleert.

Joyce Overheul - is op een toeristenvisum naar Noord Korea gevlogen en heeft daar stiekum alles gefilmd. Ook al moest ze haar paspoort en telefoon inleveren toch is het met haar camera en computer gelukt opnames te maken van dit dictatoriale regime. Maar ook hier zijn bloementuinen, wordt getrouwd en de kermis bezocht maar de controle is overal. Een fascinerend reisverslag.

Edwin Stolk - behalve een stapel kaarten is in deze cel niets te zien. Dat is ook de bedoeling want het kunstwerk moet nog komen. Dat is namelijk het gesprek tussen jou en de kunstenaar. Je bent van harte uitgenodigd om met hem via de website een afspraak te maken om de dag erna in de cel in gesprek te gaan. De kunstenaar wil je graag overtuigen van de noodzaak van beeldende oppositie in de hedendaagse gecontroleerde samenleving. Ik vraag me af hoeveel mensen dit aandurven. En waarover praten ze dan? De inhoud van de gesprekken blijft vertrouwelijk. Zijn werk heet niet voor niets 'behind closed doors'.

Tanja Smeets - Organische sculpturen die op een vanzelfsprekende manier aanwezig zijn maar ook in het wilde weg lijken te groeien en zich vermeerderen. De kunstenaar wekt de suggestie dat de ongecontroleerde groei van weefsels en structuren de boel overneemt. Gevaar dreigt.

Andre Pielage - het werk wordt hem ingefluisterd door de plek. Dit keer een menselijke gestalte die op de vloer ligt. Gegoten in ruig en verfrommeld metaal waarin de celstructuren nog te zien zijn. Is de figuur dood? In ruste? In afwachting van de vrijheid?

De organisatie van Utrecht Down Under is in handen van Kunstliefde. De tentoonstelling wordt om het andere jaar georganiseerd afwisselend met de Utrechtse atelierroute in het andere jaar. Dit jaar is een selectie gemaakt van 36 kunstenaars uit 260 aanmeldingen. De curator voor deze tentoonstelling is Peke Hofman. Utrecht Down Under is nog te zien t/m 31 mei in de gevangenis aan het Wolvenplein Utrecht.